دانشکده پیراپزشکی

مضرات استفاده از آنتی بیوتیک ها

 
آنتی‌بیوتیک‌ها از زمانی که در چرخه سلامت بشر قرار گرفتند، یعنی از دهه ۱۹۳۰ جان میلیون‌ها انسان را نجات داده‌اند، اما پس از استفاده بیش‌ازحد از این داروی حیات‌بخش در پرورش گیاهان و کشاورزی و پرورش آبزیان، قدرت آنتی‌بیوتیک‌ها روبه افول گذاشته است. گزارش پارلمانی چندحزبی درباره آنتی‌بیوتیک، توصیه می‌کند که استفاده غیرضروری از آنتی‌بیوتیک‌ها باید متوقف شود وگرنه بیم آن می‌رود که در آینده انسان‌ها با ابتلا به عفونت‌های خیلی ساده یا انجام جراحی‌های معمولی، جان خود را از دست بدهند.

 
کشف آنتی‌بیوتیک‌ها علم پزشکی را وارد عرصه نوینی کرد. نخستین مقاومت‌ها نسبت به آنتی‌بیوتیک در دهه ۱۹۴۰ گزارش شد، و از آن زمان قدرت تخریب آنتی‌بیوتیک‌ها به‌تدریج رنگ باخته است و اکنون بحران جهانی آنتی‌بیوتیک به جایی رسیده است که، یک جراحی ساده ممکن است به قیمت جان بیمار تمام شود. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در موارد غیرپزشکی احتمال مقاومت به این ماده را بالا می‌برد. زمان آن رسیده که به‌طورجدی درباره قطع آنتی‌بیوتیک‌ها در موارد غیرپزشکی فکر و برنامه‌ریزی کنیم.

 آب آشامیدنی، هم آلوده‌کننده، هم آلوده‌شونده

 
انسان‌ها از دو راه می‌توانند آب را آلوده کنند، هم با ریختن آنتی‌بیوتیک به داخل آن و هم با افزایش باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک. آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به‌طور کامل متابولیزه نشوند و میزان زیادی از دوز اولیه دارو همراه با باکتری‌های مقاوم، به ادرار یا مدفوع راه پیدا کنند. انباشت آنتی‌بیوتیک‌ها در محیط می‌تواند به سطحی برسد که، باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک ایجاد شوند. هرچند، اضافه کردن آنتی‌بیوتیک به آب باعث کاهش آلودگی آن می‌شود، اما درعین‌حال، می‌تواند باعث ایجاد گونه‌هایی از باکتری شود که در محیط کلرزده هم زنده می‌مانند.

 
آلودگی منابع آبی ازجمله مسیرهای انتشار آنتی‌بیوتیک‌ها و باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک در طبیعت است. فاضلاب‌هایی که از مزارع پرورش گیاهان دارویی یا از کارخانه‌های تولید دارو می‌آیند، با توجه به میزان بالای آنتی‌بیوتیک در آنها از منابع دیگر آلوده‌کننده و گسترش گونه‌های مقاوم هستند. برای مهار این پدیده باید به مدیریت منابع آبی و کاهش میزان آلودگی توجه بیشتری شود.

 
استفاده از آنتی‌بیوتیک در غیر از موارد پزشکی باید به حداقل برسد.آنتی‌بیوتیک‌ها علم پزشکی را متحول کردند،اما از قدرت درمان و بازدارندگی آنها درست استفاده نشده است. متأسفانه، بشر از آنها برای نفع اقتصادی خود استفاده کرد و در این استفاده بی‌رویه آنچه در نظر گرفته نشد، سلامت انسان‌ها بود.اکنون زمان آن است که قدر آنتی‌بیوتیک‌ها را بدانیم و نیز بدانیم که آنها قدرت محدود و روبه افولی دارند که، با دقت باید از آن مراقبت کرد.

 
آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق دام وارد چرخه غذایی ما می شوند

 
بنا بر دلایلی که هنوز توضیحی برای آن وجود ندارد، استفاده از آنتی‌بیوتیک باعث تسریع رشد حیوانات می‌شود. همین امر باعث شده است تا در خارج از اتحادیه اروپا، دامداران در آب و غذای حیوانات پرورشی تا میزان بالایی آنتی‌بیوتیک وارد کنند. متأسفانه، کنترل درستی درباره دوز آنتی‌بیوتیک در غذا و آب دام‌ها وجود ندارد و غالباً همه آنها به‌طور همزمان از این رژیم غذایی استفاده می‌کنند. در این حالت، دوز نامطلوب آنتی‌بیوتیک باعث افزایش میزان باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک روی پوست یا در شکم این حیوانات و آلودگی محیط زیست می‌شود.

 
 استفاده از  آنتی بیوتیک در دامپزشکی

 
در دامپزشکی از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان و پیشگیری از بیمار شدن دام‌ها فراوان استفاده می‌شود. در حالت ایده‌آل، دام بیمار باید مطابق با عفونتی که به آن مبتلا شده است، آنتی‌بیوتیک دریافت کند، اما به دلیل کمبود آزمایش‌هایی که جوابشان سریع مشخص می‌شود، این کار صورت نمی‌گیرد و غالباً آنتی‌بیوتیک‌ها به‌طور جمعی و بیشتر با هدف پیشگیری به دام‌ها داده می‌شود.

 
مانند موادی که برای رشد سریع‌تر به دام‌ها داده می‌شود، آنتی‌بیوتیک‌ها هم از طریق آب و غذا وارد بدن دام می‌شوند، همین امر باعث افزایش مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها می‌گردد. از برخی از این آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان پزشکی انسان هم استفاده می‌شود. به‌این‌ترتیب، انتقال باکتری از حیوان به انسان، یا انتقال ژن مقاوم به آنتی‌بیوتیک از آن باکتری به باکتری‌های بیماری‌زای انسان، می‌تواند مشکلی برای سلامت انسان باشد. راه جایگزین برای استفاده درست از آنتی‌بیوتیک‌ها در حیوانات می‌تواند به‌کاربستن روش‌های جدید مانند فاژها (ترکیب باکتری ویروس) باشد یا پروبیوتیک‌ها.

 
استفاده برای پرورش آبزیان

 پرورش آبزیان به یکی از صنایع بزرگ جهانی تبدیل شده است. مزارع بزرگ برای ماهی‌ها اضطراب‌آور است و سیستم ایمنی آنها را دچار اشکال می‌کند، همین مسئله منجر به آسیب‌پذیر شدن آنها و درنتیجه استفاده گسترده پرورش‌دهندگان از آنتی‌بیوتیک در زمان تغذیه آبزیان پرورشی شده است. این روش نیز مانند دام‌پروری باعث ورود دوز پایین آنتی‌بیوتیک به بدن تمام ماهی‌ها شده و آنها را نسبت به باکتری‌هایی که به‌آسانی می‌توانند در حوضچه‌های پرازدحام پرورش ماهی منتقل شوند، مقاوم می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌های متابولیزه‌نشده و باکتری‌های مقاوم می‌توانند توسط آب تا فاصله‌های دور بروند و به حوضچه‌های دیگر و آبزیان طبیعی هم منتقل شوند.

 اقداماتی که در جریان ماهیگیری یا فعالیت صنایع در مجاورت با محیط زیست انجام می‌شود باعث گسترش چشمگیر باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک در خاک می‌شوند. درواقع ژن مقاوم به آنتی‌بیوتیک در آبزیان به باکتری‌های بیماری‌زا برای انسان هم منتقل شده است، مثلاً، شیوع گسترده وبای مقاوم به درمان در دهه ۱۹۹۰ در آمریکای لاتین را کارشناسان به استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک در صنایع پرورش میگوی اکوادور نسبت داده‌اند.برای حل این مشکل، رویکرد جایگزین کردن استفاده جمعی از آنتی‌بیوتیک‌ها، شامل رعایت بهتر بهداشت و واکسینه کردن ماهی‌ها را که امروز در برخی کشورهای جهان متداول شده است، باید در همه کشورها گسترش داد.

گردآوری:گروه سلامت سیمرغ

seemorgh.com/health

منبع:salamatiran.com